Motivasi
merupakan suatu perangsang yang membangkitkan dan mengekalkan minat seseorang
individu ke arah mencapai sesuatu matlamat tertentu termasuk mengubah sikap,
minat dan tingkah laku seseorang. Individu yang mempunyai motivasi bererti
individu yang telah memperoleh kekuatan untuk mencapai sesuatu kejayaan dalam
hidup. Menurut Ragbir Kaur Jogeinder Singh (2012) menyatakan bahawa motivasi
ialah sesuatu keadaan dalam diri manusia seperti kepeluan, kehendak atau
kemahuan yang menggerakkan tingkah laku dan mendorong seseorang untuk
melaksanakannya. [1]
Motivasi
mempunyai peranan yang sangat penting dalam dunia pendidikan pada masa kini.
Motivasi penting untuk menggerakkan pembelajaran dalam kalangan murid-murid.
Guru perlu menjadi pembimbing (motivator) kepada murid-murid di sekolah untuk
berjaya dalam pelajarannya. Murid-murid yang mempunyai motivasi diri yang
tinggi telah menaruh minat untuk belajar dengan bersungguh-sungguh. Menurut
Atan Long (1978), motivasi ialah penggerak yang merupakan tenaga yang menghalang
dan menguruskan tingkah laku menuju ke arah matlamat yang dicapai. Dalam hal ini
matlamat yang hendak dicapai ialah keserasian kerjaya dengan minat, nilai,
personalitI dan kebolehan individu.[2]
Dalam
kajiannya Mohd Ali Jamaat (1999) merumuskan bahawa individu yang bermotivasi untuk
mendapat pencapaian yang tinggi, mempunyai kecenderungan untuk berusaha
mencapai kepuasan melalui pemilihan bidang kerjaya yang bersesuaian dengan
minat, nilai, personaliti dan kebolehannya. Kata beliau lagi motivasi ialah
ransangan untuk membangkitkan minat seseorang individu ke arah mencapai sesuatu
matlamat tertentu. Motivasi dihasilkan atas beberapa faktor iaitu minat, naluri
ingin tahu, desakan dan keperluan serta sikap, harapan dan aspirasi. [3]
Terdapat
dua jenis motivasi iaitu motivasi
intrinsik dan ekstrinsik. Motivasi intrinsik ialah motivasi yang
wujud dari ransangan dalaman yang mendorong seseorang untuk melaksanakan
sesuatu tanpa mengharapkan ganjaran. Murid-murid yang mempunyai motivasi
intrinsik yang tinggi akan berasa lebih gembira apabila berjaya menyelesaikan
sesuatu masalah atau menyiapkan sesuatu kerja kerana mereka tidak mengharapkan
apa-apa ganjaran. Motivasi ekstrinsik
pula ialah ransangan luaran yang menggerakkan seseorang untuk melaksanakan
sesuatu perkara. Motivasi ekstrinsik boleh diberikan melalui kata-kata
pujian, hadiah atau ganjaran, memberi bintang atau simbol penghargaan,
memberikan senyuman dan memberi markah tinggi di atas hasil kerja yang bagus.
Motivasi ekstrinsik boleh digunakan oleh guru-guru untuk mendorong murid-murid
mencapai atau memperbaiki kualiti hasil kerja ke arah yang lebih baik. [4]
Motivasi memainkan peranan yang sangat penting
dalam bidang pendidikan. Guru dan murid memerlukan motivasi untuk
mengerakkan dirinya untuk mencapai kualiti kerja atau kejayaan yang lebih
cemerlang. Motivasi juga mempunyai beberapa teori yang
boleh dilihat dan difahami supaya dapat digunakan dalam usaha memberi motivasi
kepada murid-murid sekolah yang selalu dikaitkan dengan pelbagai sikap ketika
di alam persekolahan. Antara teori yang boleh dilihat ialah teori keperluan
Maslow, teori keperluan pencapaian McClelland, teori motivasi dan lain-lain
lagi.
Mengikut pendekatan humanistik,
keperluan adalah suatu perkara yang boleh merangsang seseorang untuk
bermotivasi dalam melakukan sesuatu pekerjaan. Manusia kebanyakkannya mempunyai
kecenderungan secara semula jadi dan akan berusaha mencapai potensi yang
optimum. Antara teori humanis yang menekankan kepada motivasi ialah teori
keperluan Maslow. Keperluan-keperluan manusia adalah berperingkat-peringkat.
Sesuatu peringkat keperluan yang lebih tinggi tidak mungkin akan tercapai
sebelum memenuhi keperluan yang lebih rendah. Keperluan-keperluan ini perlu
dipenuhi satu persatu sebelum kehendak sebenar akan tercapai. Jika dilihat dari
sudut pengajaran dan pembelajaran di dalam bilik darjah, guru memainkan peranan
penting untuk menjayakan proses pengajaran dan pembelajaran ketika itu. [5]
Peringkat
pertama ialah keperluan fisiologikal, keperluan asas bagi diri sendiri seperti
makanan, minuman dan tempat perlindungan. Guru-guru perlu mempunyai sikap yang
perihatin kepada murid-murid seperti memastikan murid-murid yang sedang
be;lajar di dalam kelas telah mengambil makanan secukupnya. Hal ini kerana,
murid yang tidak mendapat makanan yang baik dan secukupnya akan mengalami
kesukaran dalam memberi tumpuan kepada pelajaran yang diajar. Guru perlu
bertanya kepada murid sama ada mereka telah makan atau belum sebelum memasuki
bilik darjah. Kekurangan makanan akan mengganggu kesihatan pelajar. Murid-murid
akan kurang bermotivasi untuk belajar dan melakukan aktiviti semasa pengajaran dan pembelajaran
sedang dijalankan kerana keperluan fizikalnya tidak dipenuhi.
Teori
keperluan maslow juga menyatakan manusia memerlukan kepeluan terhadap
keselamatan diri. Contohnya Anak-anak memerlukan perlindungan ibu bapa mereka
ketika mereka masih kecil. Begitu juga dengan murid-murid yang sedang belajar
di sekolah, mereka memerlukan kawalan keselamatan apabila berada di sekolah.
Ketika berada di dalam bilik darjah terutamanya ketika P&P sedang
dijalankan, guru perlu membentuk disiplin murid-murid agar mereka tidak
melakukan tingkah laku yang boleh melanggar peraturan yang telah ditetapkan
sehingga membahayakan diri mereka. Contohnya, guru memberi arahan dengan jelas
dan tidak bercanggah memudahkan murid-murid mengikut arahan yang diberikan
dengan baik.
Hubungan
yang mesra merupakan keperluan kasih sayang yang diperlukan oleh semua manusia
termasuk murid-murid di sekolah. Guru perlu memastikan keadaan dan suasana
bilik darjah adalah kondusif dan tiada perkelahian yang berlaku antara
murid-muridnya. Guru perlu cuba tonjolkan kasih sayang kepada murid-murid untuk
meransang murid-murid supaya dapat memberi tumpuan pada pelajaran yang diajar.
Sekiranya terdapat murid-murid yang melakukan kesilapan, guru seharusnya tidak
terus mendenda murid berkenaan, guru perlu memberi peluang kepada muridnya
membetulkan kesilapan berkenaan.
Murid-murid
juga memerlukan kepada keperluan penghargaan diri dan penilaian yang baik
daripada guru-guru mereka. Hal ini boleh meningkatkan tahap motivasi untuk
belajar dan melakukan aktiviti yang dijalankan sepanjang proses pengajaran dan pembelajaran
berlangsung. Penghargaan yang diberikan oleh guru kepada murid-muridnya akan
mendorong keyakinan diri yang tinggi dalam diri murid-murid. Mereka akan berani
mencuba sesuatu yang baru semasa sedang belajar. Contohnya guru boleh memberi
kata-kata penghargaan dan puji-pujian kepada murid yang telah melaksanakan
tugas dengan baik dan memberi kata-kata perangsang kepada murid yang tidak
dapat melakukan tugasan dengan baik.
Peringkat
terakhir dalam teori keperluan Maslow ialah penghakikian diri yang diperolehi
setelah semua peringkat keperluan di bawahnya telah dicapai. Pada peringkat ini
murid-murid telah diberi peluang dan kebebasan untuk melakukan sesuatu aktiviti
terutamanya dalam proses P&P dengan caranya sendiri dan tidak terikat
dengan cara yang ditunjukkan oleh guru. Murid-murid ini akan diberi peluang
menentukan ilmu dan kemahiran yang mereka kehendaki bagi mencapai keperluan
tertinggi dalam hidup mereka. Mereka akan terdorong untuk belajar dengan
bersungguh-sungguh dan cuba melaksanakan tugasan dengan sebaik mungkin bagi
mengelakkan sebarang kesilapan. Murid-murid yang diberi peluang membuat
keputusan dan pilihan sendiri akan lebih memotivasikan dirinya untuk melakukan
sesuatu tugasan kerana merasakan dirinya lebih berautonomi.
Guru perlu memastikan keperluan asas
aeng diperlukan oleh murid-murid sebelum belajar telah dipenuhi seperti
makanan, peralatan persekolahan dan lain-lain. Guru-guru juga mesti memastikan
keadaan kondusif di dalam bilik darjah diwujudkan dengan menjalankan aktiviti
pengajaran dan pembelajaran yang menyeronokkan dan sesuai dengan kondisi
murid-murid berkenaan. Selain itu, guru mesti mempunyai sifat lemah lembut dan
kasih sayang terhadap murid-murid agar murid-murid akan rasa disayangi dan
selamat apabila berada di dalam bilik darjah. Selain itu, untuk mendorong
murid-murid supaya rajin belajar dan membuat kerja sekolah, guru-guru perlu
memberi sedikit penghargaan atau kata-kata semangat kepada murid-murid sebagai
motivasi untuk mereka terus melangkah kehadapan. Contohnya, guru-guru boleh
memberi kata-kata pujian, peneguhan, hadiah dan kata-kata menaikkan semangat
bagi menggalakkan murid-murid terus berusaha untuk mencapai tahap kejayaan.
Aktiviti-aktiviti yang dijalankan di dalam bilik darjah juga perlu bersesuaian
untuk meningkatkan keyakinan diri, memberi peluang kepada murid-murid
menunjukkan kebolehan diri dan mampu mencipta pencapaian tertingginya.
Teori peneguhan perlakuan Skinner
pula menyatakan bahawa peneguhan secara positif dan negatif yang diberikan oleh
guru dapat meningkatkan motivasi murid untuk melakukan sesuatu perkara secara berulang-ulang
sama ada perkara baik atau buruk.[6]
Guru-guru boleh membuat peneguhan terhadap tingkah laku murid-murid yang
positif semasa berada di dalam bilik darjah dengan memberi peneguhan yang
positif seperti guru memberi galakkan kepada murid-murid supaya mereka dapat
meneruskan tingkah laku yang positif. contohnya, apabila mendapat keputusan
cemerlang murid itu diberikan hadiah sebagai ganjaran. Oleh itu, murid
berkenaan akan lebih bermotivasi untuk berusaha bagi mendapat keputusan yang
cemerlang pada peperiksaan akan datang. Guru juga boleh menjalankan aktiviti
yang menyeronokkan bagi menarik minat murid agar tidak bosan ketika belajar di
dalam bilik darjah. Selain itu, guru juga perlu menggunakan peneguhan negatif
seperti memberi denda dan hukuman. Hal ini adalah untuk mendorong murid supaya
lebih bermotivasi melakukan tingkah laku positif dan meninggalkan yang negatif.
Contohnya, apabila seseorang murid ini tidak membuat kerja sekolah atau
mengganggu murd-murid lain sewaktu sedang belajar di dalam kelas, murid ini di
denda dengan tidak membenarkan dia keluar rehat lebih lewat berbanding
murid-murid lain. Dendaan ini boleh memotivasikan murid berkenaan untuk
berkelakuan lebih baik semasa belajar di dalam bilik darjah.
David MacCleland telah menghasilkan
teori keperluan pencapaian McClelland yang menyatakan bahawa setiap pelajar
mempunyai motivasi untuk mencapai kejayaan yang diinginkan tetapi dalam
keperluan yang tidak sama antara satu sama lain.[7]
Teori ini melihat kejayaan adalah suatu yang dipandang sebagai satu keperluan
manusia. Oleh itu dalam proses pengajaran dan pembelajaran guru-guru
perlu memotivasikan murid-muridnya supaya dapat mecapai kejayaan dalam
pelajarannya. Guru perlu menjalankan aktiviti P&P yang mencabar seperti
menggunakan kaedah permainan, kuiz, pertandingan dan sebagainya. Guru perlu
memastikan murid-muridnya jelas tentang objektif yang hendak dicapai dalam
pembelajaran mereka agar murid-murid tidak leka dengan permainan yang
dilakukan. Murid-murid perlu dilibatkan secara aktif dalam aktiviti yang
dijalankan agar mereka dapat memahami ilmu yang hendak dipelajari pada waktu
berkenaan.
Selain itu, dalam pendekatan kognitif,
penekanan kepada unsur-unsur seperti kepercayaan, jangkaan dan keperluan
terhadap peraturan, ramalan dan pemahaman diberikan.[8]
Murid-murid terdorong untuk belajar apabila mereka mendapati pengalaman dengan
pemahaman mereka tentang dunia masa kini tidak sama. Antara teori dalam
pendekatan kognitif ialah teori Atribusi Weiner yang merupakan teori
kontemporari yang mempunyai pengaruh terhadap motivasi akademik. Teori ini
menyatakan bahawa murid-murid akan bermotivasi sekiranya mereka memperolehi
sesuatu hasil yang diingini. Oleh itu, bagi memotivasikan murid supaya berminat
untuk belajar di dalam bilik darjah, guru-guru perlu memupuk dan mengembangkan
jangkaan murid-murid untuk berjaya dengan memberi bimbingan yang
sebaik-baiknya. Guru perlu menerapkan nilai-nilai motivasi dalam diri
murid-murid seperti memberi kepercayaan kepada murid bahawa apabila mereka
belajar bersungguh-sungguh mereka pasti akan mendapat kejayaan. Guru perlu
berusaha menambah keyakinan dalam diri murid dengan memastikan mereka tidak
akan mengalami kegagalan berulang-ulang kali.
Contohnya, apabila membuat aktiviti P&P di dalam bilik darjah, guru
perlu memberi perhatian agar murid-murid berasa yakin bahawa tugasan yang
dibuat oleh mereka adalah betul. Hal ini seterusnya akan mendorong murid
berkenaan untuk terus belajar dan mencapai kejayaan.
Motivasi adalah faktor yang penting
sebagai pendorong kepada seseorang individu untuk melalukan sesuatu demi masa
depan hidupnya. Oleh itu keperluan kepada motivasi juga adalah berbez-beza
dalam setiap individu. Dalam bidang pendidikan, guru merupakan faktor utama
kepada pendorong atau pemberi motivasi kepada murid-murid yang sedang belajar
di dalam bilik darjah. Guru perlu membuat perancangan yang rapi agar setiap
aktiviti yang dijalankan di dalam bilik darjah dapat menarik minat murid dan
bermotivasi untuk belajar tambahan pula belajar berkenaan sesuatu yang baru. Teknik
dan kaedah yang digunakan oleh guru juga perlu bersesuaian dengan tahap dan
kemampuan murid. Hal ini kerana penggunaan kaedah atau teknik yang tidak sesuai
ketika P&P menyebabkan murid tidak bermotivasi untuk belajar dan sekali gus
menyebabkan murid berkenaan melakukan tingkah laku negatif bertujuan untuk
memperlihatkan protesnya terhadap guru.
Bibliografi
Mook Soon Sang. (2010). Psikologi pendidikan
untuk pengajaran dan pembelajaran.
Selangor
: Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd.
Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying & Sharifah
Fakhariah Syed Ahmad. (2009). Murid
dan
alam belajar. Selangor : Oxgord Fajar Sdn. Bhd
Ragbir kaur Joginder Singh. (2012). Panduan
ilmu pendidikan untuk DPLI psikologi.
Kuala
Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.
Saedah Siraj, Zainun Ishak & Tunku Mohani
Tunku Mokhtar. (1996). Motivasi dalam
pendidikan. Kuala Lumpur : Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd
pendidikan. Kuala Lumpur : Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd
Mohd Ali Jamaat. (1999). Keberkesanan modul
motivasi terhadap peningkatan
motivasi
pencapaian pelajar di beberapa buah sekolah menengah daerah
Jerebu,
Negeri Sembilan. Dicapai pada 19 Ogos 2012, daripada
[1] Ragbir kaur Joginder Singh. (2012). Panduan ilmu
pendidikan untuk DPLI psikologi.
Kuala Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.
[2] Mohd Ali Jamaat. (1999). Keberkesanan modul motivasi
terhadap peningkatan motivasi pencapaian pelajar di beberapa buah sekolah
menengah daerah Jerebu, Negeri Sembilan. Dicapai pada 19 Ogos 2012, daripada http://psasir.upm.edu.my/9154/1/FPP_1999_41_A.pdf
[3] Ibid.
[4] Mook Soon Sang. (2010). Psikologi pendidikan untuk
pengajaran dan pembelajaran. Selangor : Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd.
[5] Noriati
A. Rashid, Boon Pong Ying & Sharifah Fakhariah Syed Ahmad. (2009). Murid
dan alam belajar. Selangor : Oxgord Fajar Sdn. Bhd. hlm 224-226
[6] Ragbir kaur Joginder Singh. (2012). Panduan ilmu
pendidikan untuk DPLI psikologi.
Kuala Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.
[7] Saedah Siraj, Zainun Ishak & Tunku Mohani Tunku
Mokhtar. (1996). Motivasi dalam pendidikan. Kuala Lumpur : Utusan Publication
& Distributors Sdn. Bhd, hlm 2
[8] Noriati A. Rashid,
Boon Pong Ying & Sharifah Fakhariah Syed Ahmad. (2009). Murid dan alam
belajar. Selangor : Oxgord Fajar Sdn. Bhd. hlm 226-229
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
-----Ini adalah hasil penulisan saya sendiri bagi menyiapkan tugasan Subjek Psikologi Pendidikan------
di Institut Pendidikan Guru Kampus Pulau Pinang (2012)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
salam, nota yang baik.
ReplyDelete