Dasar imperialisme Jepun telah bermula seawal abad
ke-19. Minat itu tambah mendalam selepas Perang Dunia Pertama apabila Jepun
mahu menguasai sumber dan pasaran Asia Tenggara. Jepun menamakan gerakan
menguasai Asia Tenggara sebagai Nanshin (Gerakan Ke Selatan). Kesan
perkembangan fasisme telah lama berakar umbi dalam masyarakat Jepun dengan
tradisi samurai. Jepun mempunyai pasukan tentera yang berpengaruh dalam
pentadbiran. Tentera pernah cuba merampas kuasa tetapi gagal namun tetap
berperanan penting. Belanjawan tentera juga meningkat dalam tahun 1938-1942. Kepentingan
ekonomi telah mengheret Jepun ke dalam kancah perang. Jepun ingin mendapatkan
bahan mentah dan pasaran yang berterusan. Perluasan kuasa Jepun juga dapat dikaitkan
dengan program industrialisasi yang sedang berlangsung dengan pesat. Jepun yang
bersikap agresif telah menewaskan China pada 1894-95 dan Rusia pada 1904-05.
Pada tahun 1930 berlaku kemelesetan ekonomi dunia.
Kuasa Barat yang menjajah Asia Tenggara telah mengawal ketat kemasukan barangan
Jepun ke Asia Tenggara. Asia Tenggara sebagai tanah jajahan menjanjikan bekalan
minyak, getah, timah, dan hasil-hasil lain. Penaklukan Asia Tenggara sebagai
sebahagian rancangan Jepun menubuhkan "Pemerintahan Baru Asia Timur
Raya". Jepun juga ingin mempelopori sikap anti imperialisme Barat dalam
kalangan orang Asia kerana Asia hanya untuk orang Asia Jepun menawan Tanah
Melayu melalui Gerakan ke Selatan. Ia juga dikenali sebagai Polisi Laut
Selatan. Jepun menggunakan slogan Pan Asia, Asia Timur Raya dan Daerah
Kemakmuran Asia Timur Raya. Bermula dengan kaedah pengintipan pada 1936 bagi
mencari maklumat kemas kini, Jepun menggunakan rakyatnya yang bermastautin di
Asia Tenggara untuk tujuan tersebut. Jepun
membuat pakatan tentera dengan kerajaan Thai. Tanah-tanah milik Jepun di Johor
dan Singapura digunakan untuk tujuan pengintipan Pangkalan Tentera Laut British
di Singapura dan pertahanan pesisir pantai.
Pada 8 Disember 1941, Perdana Menteri Thai iaitu
Phibun Songram menyatakan sokongan kerajaannya kepada Jepun. Langkah ini
diikuti dengan termetrainya perjanjian Jepun-Siam. Thailand membenarkan tentera
Jepun melalui negaranya untuk menyerang Tanah Melayu dan Burma. Dengan ini bumi
Thai akan dijamin kemerdekaannya. Jepun mengisytiharkan perang ke atas Amerika
Syarikat dan Britain pada 8 Disember 1941. Jepun menyerang Pearl Harbour
terlebih dahulu. Jepun kemudiannya pulau-pulau penting di Pacific, Hong Kong
dan Filipina. Rancangan menawan Tanah Melayu menjadi lebih penting dengan
tertawannya Indo-China dan persetujuan Thai. Pasukan tentera Jepun yang
menyerang Tanah Melayu adalah di bawah pimpinan Lt Jeneral Tomoyuki Yamashita.Serangan
bermula di Kota Bharu, Kelantan pada tengah malam 7 Disember 1941.
Kronologi
Kemaraan Tentera Jepun Sehingga Kejatuhan Singapura
Serangan ke atas Singapura bermula pada 8 Februari
1942 dan pada 15 Februari pulau itu telah jatuh kepada Jepun. Kejatuhan Tanah
Melayu dan Singapura merupakan kekalahan yang mengaibkan dalam sejarah British.
Sebab utama kekalahan British ialah angkatan bersenjata British terlalu lemah
untuk mengekang kemaraan Jepun. Serangan Jepun ke atas Pelabuhan Pearl dan
kemaraan Jerman di Eropah telah melenyapkan peluang untuk mendapatkan bantuan
terhadap tentera British di Tanah Melayu.
Kejayaan Jepun
a a) British berkeyakinan mereka tidak akan dapat ditewaskan.
b b) Jepun bersemangat tinggi dan sanggup berjuang kerana menganggap
perjuangan mereka suci.
c c) Jepun berjaya mendapatkan sokongan penduduk tempatan bagi menyokong
mereka.
d d) Golongan yang berjaya dipengaruhi ialah golongan nasionalis Melayu termasuk
KMM yang dipimpin oleh Ibrahim Haji Yaacob.
e e) Orang India dipengaruhi melalui Liga Kemerdekaaan India.
f. f ) Pakatan Jepun-Thailand telah membantu memudahkan penaklukan Tanah Melayu.
Kesan Politik
Pendudukan Jepun
Jepun tidak menggalakkan semangat kebangsaan seperti
di Indonesia, Filipina dan Burma. Ini adalah kerana dasar politik Jepun adalah Tanah
Melayu perlu terus dijadikan tanah jajahan.Pemimpin-pemimpin nasionalis seperti
Ishak Hj Muhammad dan Ahmad Boestamam telah dibebaskan daripada tahanan.
Menjelang kedatangan Jepun KMM bergerak sebagai pertubuhan politik yang sah.
Secara rahsia, KMM telah membuat perhubungan dengan organisasi sayap kelima
Jepun yang disebut Kame, yang
diilhamkan dan diarah oleh Konsul Jeneral Jepun di Singapura. Namun demikian Kesatuan
Melayu Muda (KMM) telah dibubarkan pada Jun 1942 walaupun pada tahap awal
kesatuan itu telah bekerjasama dengan Jepun. Tindakan ini diambil kerana Jepun
berpendapat KMM tidaklah begitu pro-Jepun. Kepada pemimpin KMM, kerjasama
dengan Jepun adalah merupakan suatu usaha untuk mendapatkan kemerdekaan dalam
kerangka yang lebih luas iaitu penyatuan dengan Indonesia.
Namun demikian, Pembela Tanah Air (PETA) telah
ditubuhkan sebagai organisasi tentera sukarela yang ditaja oleh Jepun.Tindakan
ini membolehkan Ibrahim Hj Yaakob merekrut pemimpin-pemimpin KMM. Apabila Jepun
hampir kalah, barulah Jepun bersimpati dengan gerakan naionalis Melayu para nasionalis
Melayu digalakkan menubuhkan KRIS atau Kesatuan Rakyat Indonesia Semenanjung /
Kekuatan Rakyat Istimewa.KRIS merancang untuk merdeka dalam Indonesia. KRIS
dipimpin oleh Dr Burhanuddin Helmy. Pada bulan Ogos 1945, KRIS membincangkan
kemungkinan untuk Tanah Melayu digabungkan dengan Indonesia. Ini telah
dibincangkan dengan Sukarno dan Hatta. Namun demikian rancangan kemerdekaan
negara dalam lingkungan Indonesia tidak berjaya dilaksanakan. Dasar politik
Jepun terhadap masyarakat India pula ditumpukan terhadap gerakan kebangsaan di
India. Jepun menggalakkan penubuhan kerajaan buangan India di bawah Subhas
Chandra Bose.
Sehubungan masyarakat Cina pula, mereka telah ditindas
kerana permusuhan Jepun-China di samping kebimbangan terhadap gerakan
anti-Jepun dalam kalangan orang Cina. Apabila tentera Jepun menyerang China,
nasionalisme Cina di Tanah Melayu telah tergerak untuk mengadakan
demonstrasi-demonstrasi. Barangan Jepun telah diboikot. Orang Cina di negara
ini telah mengumpulkan $146 juta dari Julai 1937 ke November 1940 untuk tujuan
menentang kemaraan Jepun di China. Ini lebih separuh daripada sejumlah $228
juta yang dikutip oleh orang Cina seberang laut melalui China Relief Fund. Ramai orang Cina terpaksa berpindah ke
pinggir-pinggir hutan bagi menjalankan kegiatan pertanian. Berhadapan dengan
kezaliman Jepun, mereka mula memberikan kerjasama kepada Parti Komunis Malaya
(PKM).
Kesan Ekonomi
Pendudukan Jepun
Matlamat Jepun untuk menguasai Tanah Melayu ialah
untuk mengesploitasi bahan-bahan mentah dan meluaskan pasaran.Hasrat ini tidak
tercapai kerana perang yang berlarutan dan terpaksa menghadapi sekatan ekonomi
Barat. Tambahan pula jalan perhubungan darat banyak yang musnah kerana semasa
British berundur, mereka mengamalkan dasar bumi hangus. Banyak lombong dan
peralatan dimusnahkan. Semasa pendudukan Jepun, Tanah Melayu menghadapi tekanan
ekonomi.Inflasi meningkat kerana Jepun mencetak wang tanpa kawalan. 65 juta
wang diedarkan dalam masa dua bulan dan 285 juta wang kertas diedarkan sehingga
Februari 1943. Jepun juga cuba memonopoli ekonomi Tanah Melayu. Permit-permit
perniagaan dikeluarkan oleh pentadbiran tentera bagi memastikan
syarikat-syarikat Jepun diberi layanan istimewa.
Kesan Sosial
Pendudukan Jepun
Kehidupan rakyat terbeban.Kesihatan rakyat
merosot.Ramai rakyat yang kehilangan tempat tinggal. Mereka terpaksa hidup berpindah randah. Di
samping itu banyak sekolah yang terpaksa ditutup dan pendidikan telah merosot.Masyarakat
Cina menghadapi tekanan hebat kerana bersikap anti Jepun sebelum ini. Jepun
mengamalkan dasar Sook Ching (pembersihan etnik).
Orang Cina juga dikehendaki membayar sejumlah 50 juta
ringgit sebagai bayaran darah hutang dan hukuman kerana kegiatan anti-Jepun. Jepun memberikan layanan yang baik kepada orang India.
Ramai pemimpin politik di India telah mempunyai hubungan yang baik dengan
Jepun. Dengan bantuan Jepun, Tentera Nasional India dan Liga Kemerdekaan India
ditubuhkan. Jepun menggalakkan pemimpin India untuk menentang British di negara
itu.Tentera Nasional India telah merekrut seramai 20 ribu orang tentera yang
pernah berkhidmat dengan pasukan British dan 30 ribu daripada kalangan buruh.
Jepun dikatakan melaksanakan dasar pecah dan perintah. Orang Melayu diberikan
layanan yang baik.
Namun kesan sosial yang diterima akibat peperangan
tetap berat. Ramai pegawai kerajaan yang diberhentikan kerja. Ada yang dipotong
gaji dan berhadapan dengan masalah inflasi. Ramai kakitangan kerajaan yang
terpaksa menjalankan aktiviti pertanian untuk mencukupkan makanan. Kesukaran
hidup masyarakat pada zaman ini dikenali sebagai "Zaman Ubi
Kayu".Sekolah Inggeris ditutup sebagai usaha menjepunkan rakyat Tanah
Melayu. Tumpuan diberikan kepada penggunaan bahasa Jepun. Pelbagai rancangan
propaganda diadakan dengan menggunakan akhbar, sekolah dan aktiviti sosial.
Sekolah-sekolah khas dibentuk untuk melatih pemuda-pemuda bersemangat waja.
Jepun berusaha membina seishin (semangat) pemuda-pemuda.
Di samping itu rakyat dikawal dengan mewujudkan Kelab
Membaca (Epposho). Matlamatnya adalah untuk menggalakkan perhubungan yang baik
dengan pentadbiran Jepun dan mewujudkan persefahaman antara kaum. Pasukan lain yang ditubuhkan adalah seperti Pasukan
Pertahanan Awam, Persatuan Kejiranan, Pasukan Sukarelawan Tambahan,
Tentera Sukarela dan Pasukan Sukarela.
Jepun menggunakan buruh paksa dan mereka ini tidak dibayar gaji. Ramai yang
dihantar untuk pembinaan keretapi maut di Burma.73 502 orang telah terlibat
dengan pembinaan itu. Mereka dinamakan romusha.
Iktibar Pendudukan Jepun
Pendudukan Jepun yang hanya selama tiga tahun dan
lapan bulan telah meninggalkan impak yang besar terhadap masyarakat negara ini.
Masyarakat negara ini mula menyedari bahawa penjajahan adalah sesuatu yang
perlu dihindari. Matlamat kuasa penjajah sama ada British atau Jepun adalah
hampir sama iaitu bermotifkan kepentingan ekonomi. Retorik "Kesemakmuran
Bersama Asia Timur Raya" dan Asia Untuk Asia" tidak lagi diyakini
oleh masyarakat. Perubahan pendirian politik masyarakat Melayu dapat dilihat
daripada penentangan terhadap gagasan Malayan Union yang dilakukan secara
besar-besaran. Penentangan yang serius dan bersifat merakyat ini dianggap
faktor penting untuk British bersetuju untuk memansuhkan Malayan Union dan
menggantikannya dengan Persekutuan Tanah Melayu pada 1 Februari 1948.
Perkembangan ini begitu memeranjatkan pihak pentadbir British seperti Edward
Gent dan Malcolm MacDonald. Masyarakat Melayu tidak lagi berfikir dalam
kerangka semangat kenegerian seperti yang dapat dilihat daripada Kongres Melayu
Se-Malaya yang membawa kepada penubuhan UMNO pada 11 Mei 1946 di Johor Bahru.
Kesukaran hidup semasa zaman pendudukan Jepun banyak
menyedarkan masyarakat negara ini tentang kepentingan untuk memperjuangkan
kebebasan dan kemerdekaan. Mitos British sebagai pelindung Tanah Melayu yang
tidak dapat ditewaskan terbukti tidak benar. Masyarakat perlu menentukan hala
tuju kehidupan mereka tanpa ditentukan oleh kuasa penjajah asing lagi.
Seperti British, Jepun juga mengamalkan dasar pecah
dan perintah. Mereka memberikan layanan yang relatifnya lebih baik kepada
orang-orang Melayu dan India tetapi mengamalkan dasar yang zalim terhadap
masyarakat Cina. Dasar diskriminasi dengan PKM berkuasa selama 14 hari
sementara menunggu kepulangan British. Mereka telah membalas dendam kepada
orang-orang yang dianggap sebagai tali barut Jepun. Ini menyebabkan berlakunya
reaksi daripada masyarakat Melayu lantas mencetuskan konflik yang bersifat
keganasan antara kaum di beberapa tempat. Dapat dirumuskan bahawa perpaduan
antara etnik di negara ini masih lagi belum jitu dan kukuh akibat dasar-dasar
penjajah. Perjalanan membina sebuah bangsa yang bersatu masih lagi jauh dan
memerlukan lebih banyak usaha dan pemahaman.
Rujukan
Khong Kim Hoong. 1984. British Rule And The Struggle For
Independence in Malaya 1945-1957. Petaling Jaya. Strategic Information
Research Developent. Hlm 31-49.
Kratoska, P.H. The
Japanese Occupation Of Malaya 1941-1945 a Social and Economic History.
London. Allen & Unwin. Hlm 26-51.
Means, G.P. 1976. Malaysian
Politics. London. Hodder And Stoughton. Hlm 44-50.
Mohamed Salleh Lamry.2006. Gerakan Kiri Melayu dalam Perjuangan
Kemerdekaan. Bangi. Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm 42-60.
Mohd
Isa Othman. 2007. Sejarah Malaysia
(1800-1963). Kuala Lumpur. Utusan Publication & Distributors. Hlm 276-288.
Tregonning, K.G. 1964. A History of Modern Malaya. London. Eastern University Press. Hlm
268-286.
No comments:
Post a Comment